SEARCH
You are in browse mode. You must login to use MEMORY

   Log in to start

level: Level 1

Questions and Answers List

level questions: Level 1

QuestionAnswer
Definicja przedsiębiorstwa państwowegoPrzedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną. Te osoby prawne prowadzą we własnym imieniu w celach zarobkowych działalność w sposób zorganizowany i ciągły. Generalnie są niezależne od organów usytuowanych poza tymi przedsiębiorstwami, ale w przypadkach przewidzianych w ustawie zewnętrzne organy państwowe mogą podejmować decyzje w zakresie działalności przedsiębiorstwa państwowego. Co do zasady zwiększony stopień oddziaływania na przedsiębiorstwo państwowe dotyczy organów założycielskich. Inne organy mogą ingerować w ich działalność tylko na podstawie przepisów rangi ustawowej, nie niższych.
Rodzaje przedsiębiorstw państwowychdziałające na zasadach ogólnych, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, działające na podstawie przepisów szczególnych,do których stosuje się PPU tylko w ograniczonym zakresie,tworzone przez naczelne i centralne organy administracji oraz przez NBP i inne bankipaństwowe, jednozakładowe i wielozakładowe międzynarodowe (mieszane),takie, których statut podlega zatwierdzeniu, przedsiębiorstwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa.
Przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnychPrzedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych cechuje najszerszy zakres samodzielności i samorządności. Zasady ogólne odnoszą się do tworzenia, organizacji, sposobu powoływania dyrektora, ustroju organów. W przedsiębiorstwach działających na zasadach ogólnych organy mają wzajemne prawo zaskarżania, wstrzymywania i sprzeciwu wobec decyzji, a dyrektor i rada pracownicza mają prawo sprzeciwu i zaskarżania decyzji organu założycielskiego.
Przedsiębiorstwa użyteczności publicznejtakie, które mają na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności (usługi kulturalne, cmentarne, zaopatrzenie wody, elektryczności).Cel w tej kategorii to niekoniecznie zysk – przede wszystkim chodzi o w.w. potrzeby ludności.Odstępstwem od ogólnych, w przypadku przedsiębiorstw użyteczności publicznej są także:większa ingerencja organu założycielskiego,zatwierdzanie planu działalności przez organ założycielski,ingerencja w bieżącą działalność,zatwierdzanie statutu,obowiązek dotowania placówek, których działalność jest nierentowna, powołanie dyrektora przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwa działające na podstawie przepisów szczególnychto przedsiębiorstwa podległe Ministrowi Obrony Narodowej, Ministrowi Finansów i NBP – tj. takie które wykonują w całości lub przeważającej części zadania na potrzeby obronności i bezpieczeństwa Państwa. Wyróżnia je specyfika ich działalności. Zwiększony udział organów założycielskich to najważniejsza cecha.
Przedsiębiorstwa państwowe do których stosuje się PPU w ograniczonym zakresie –to m.in. te powyższe tj. podlegające MON, MF i NBP. Przykładowo, są to porty lotnicze i banki (do których stosuje się ustawę Prawo bankowe)
Przedsiębiorstwa tworzone przez naczelne i centralne organy administracji oraz przez NBP i banki państwoweSposób tworzenia przedsiębiorstw państwowych opiera się na centralizacji, ale obecnie tworzenie zachodzi rzadko, większe znaczenie mają procesy restrukturyzacyjne – podział, łączenie, komercjalizacja i prywatyzacja.
Przedsiębiorstwa jednozakładowe i wielozakładoweróżnią się wewnętrzną strukturą organizacyjną. Zakład to wewnętrzna struktura organizacyjna przedsiębiorstwa nieposiadająca osobowości prawnej, całość pod względem technicznym, lokalizacyjnym i organizacyjnym. Kwestia ilości zakładów powinna być zawarta w statucie przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwa mieszanetworzone wspólnie z innymi państwami, zdecydowanie są to wyjątki.
Przedsiębiorstwa których statut podlega zatwierdzeniuprzedsiębiorstwa użyteczności publicznej, handlu zagranicznego ,stacji radiowych i telewizyjnych, przemysłu teleelektronicznego itp., a także Państwowej Komunikacji Samochodowej i zakładów naprawczych taboru kolejowego – statut tychże wymaga zatwierdzenia organu założycielskiego.
Przedsiębiorstwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwaokreślone przez załącznik do rozporządzenia RM – np. Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, Wojskowe Biuro Projektów Budowlanych, Biuro Urządzenia Lasu i Geodezji w Sękocinie Starym
Zasady działania przedsiębiorstw państwowychPP są osobami prawnymi więc zgodnie z KC działają przez swoje organy. Mogą wystąpić dwa modele zarządzania i nadzoru. Pierwszy model: ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza i dyrektor. Drugi model: jeżeli jest zawarta umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem kompetencje dzielą się między zarządce i radę nadzorczą. Kompetencje ogólnego zebrania pracowników i rady pracowniczej określa ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (ustawa z PRL) oraz inne przepisy. Podstawową kompetencją tych organów jest zarządzanie przedsiębiorstwem. Chodzi o wydawanie decyzji, podejmowanie uchwał, organizowanie, nadzorowanie i kontrolę przedsiębiorstwa w taki sposób, aby zgodnie z przedmiotem działalności przedsiębiorstwa dążyć do najlepszych wyników gospodarczych. Obowiązuje system współzarządzania – obok dwóch powyższych jeszcze występuje Dyrektor
Kompetencje ogólnego zebrania pracowników:uchwalanie na wniosek dyrektora statutu przedsiębiorstwa,  podejmowanie uchwał w sprawie podziału zysku przeznaczonego dla załogi,  dokonywanie ocen działalności rady pracowniczej i dyrektora,  uchwalanie wieloletnich planów przedsiębiorstwa,  uchwalanie na wniosek rady pracowniczej statutu samorządu załogi przedsiębiorstwa,  wyrażanie opinii we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa.
Rada pracowniczaskłada się z 15 członków (statut może wskazywać inną liczbę). Kadencja trwa dwa lata, pracownicy wybierają ją w wyborach powszechnych, bezpośrednich, tajnych i równych. Kompetencje rady można podzielić na stanowiące (np. uchwalanie w sprawach inwestycji), opiniodawcze (np. prawo wyrażania opinii w sprawach p-stwa), inicjatywne (składanie wniosków we wszelkich sprawach) i kontrolne (kontrola całokształtu działalności). Niekiedy dokonanie określonych czynności prawnych wymaga wyrażenia zgody przez radę pracowniczą – bez jej zgody czynność prawna pozostaje w stanie bezskuteczności zawieszonej.
Dyrektor ppco do zasady powołuje rada pracownicza. Nie dotyczy to pierwszego dyrektora oraz sytuacji w której rada nie dokonała powołania przez 6 msc. wtedy odpowiedzialny za powołanie jest organ założycielski. Dyrektor jest jednoosobowym, zarządzającym i reprezentującym organem. Kompetencje określone są w sposób ogólny, zatem korzysta on z domniemania kompetencji w przedsiębiorstwie państwowym. W sferze reprezentacji ma kompetencję pełną. Reprezentacja łączna (z pełnomocnikiem) występuje przy rozporządzaniu mieniem powyżej wartości 5 000zł. Czasem czynność dyrektora może wymagać zgody rady pracowniczej lub organu założycielskiego. Gdy nie ma zgody organu, czynność jest bezwzględnie nieważna. Odpowiedzialność dyrektora można określić jako służbową, karną, cywilną i przed załogą. Służbowa to uchybienia w realizacji uprawnień i obowiązków dyrektora wynikających ze stosunku pracy. Karna dotyczy przestępstw gospodarczych i przeciwko prawom pracownika. Cywilna - deliktowa. Odpowiedzialność przed załogą może mieć postać odwołania z zajmowanego stanowiska albo zawieszenie w czynnościach. Organy samorządowe natomiast są odpowiedzialne tylko przed załogą
Zastępca dyrektora (pu)Nie jest on stricte organem przedsiębiorstwa, zatem status prawny jego jest wątpliwy. W stosunkach cywilnoprawnych – zewnętrznych może zatem wystąpić tylko wtedy gdy uzyska stosowne pełnomocnictwo. Są jednak sytuacje w których można uznać zastępce za przedstawiciela ustawowego PP. Mianowicie chodzi o sytuację wakatu na stanowisku dyrektora lub zawieszenie go w czynnościach, do czasu wyznaczenia tymczasowego kierownika. W procesie zarządzania zastępca jest jedynie pomocniczym aparatem, często funkcjonuje ich kilku z podziałem czynności między nich. Stricte organem jest jednak wciąż sam dyrektor.
Zarządca (pu)Organ założycielski może powierzyć na podstawie umowy zarządzanie przedsiębiorstwem osobie fizycznej lub prawnej. Może to także nastąpić z inicjatywy rady pracowniczej za zgodą ogólnego zebrania pracowników (delegatów). Chodzi o optymalizację procesów zarządzania przez powierzenie tej funkcji jednemu organowi. Umowa musi być zawarta na czas określony, minimum 3 lata. Jeśli zarządcą jest osoba prawna, umowa musi wskazywać osobę uprawnioną do działania w jej imieniu. Umowa obejmuje także umocowanie do reprezentacji!. Z chwilą objęcia obowiązków przez zarządce organy samorządowe ulegają rozwiązaniu z mocy prawa, dyrektor zostaje odwołany. Organ założycielski musi jednak ustanowić radę nadzorczą, której 1/3 składu wybierana jest przez pracowników przedsiębiorstwa.
Zarządca komisaryczny.Powoływani są w przypadkach gdy przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą i wszczęto postępowanie naprawcze. Zarząd taki ustanawia się by zapobiec likwidacji, ustanowienie to wymaga konsultacji z ministrem właściwym ds. finansów publicznych. Organy ulegają rozwiązaniu wraz z przejęciem kompetencji przez zarządce komisarycznego. Zarządca ten powinien przygotować program naprawczy który pozwoli wyjść przedsiębiorstwu z nieciekawej sytuacji finansowej. Program musi być zatwierdzony przez organ założycielski.
LikwidatorZ chwilą wyznaczenia likwidatora przez organ założycielski rozwiązaniu ulegają organy i wygasają prokury. Likwidatorem mogą być osoby zatrudnione w przedsiębiorstwie jak i spoza niego. Musi on zgłosić wniosek do rejestru o otwarcie likwidacji, zawiadomić bank finansujący przedsiębiorstwo o likwidacji, sporządzać bilanse, plan likwidacji itd. Poza tym standardowe obowiązki likwidatora takie jak spełnienie lub zabezpieczenie zobowiązań, pokrycie kosztów likwidacji. Podlega on stale kontroli organu założycielskiego któremu składa na koniec sprawozdanie.
Tymczasowy kierownikW specyficznych sytuacjach, gdy pojawiają się problemy ze stanowiskiem dyrektora, występuje ten przedstawiciel ustawowy – np. w przedsiębiorstwie nowo zorganizowanym, czy w przypadku zawieszenia dyrektora w czynnościach. W każdym wypadku wyznacza się go na okres nie dłuższy niż 6 msc. Ponadto organ założycielski może ustanowić kierownika tymczasowego w następujących przypadkach dot. dyrektora – śmierć, odwołanie, rezygnacja, natychmiastowe rozwiązanie umowy o pracę itp. Przysługują mu wszystkie prawa i obowiązki dyrektora –zarządzanie i reprezentacja. Podlega on wpisowi do rejestru. W przypadkach których rada pracownicza ma prawo powoływania dyrektora, dotyczy to także tymczasowego kierownika.
Reprezentant upadłegoUstanowienie go jest konsekwencją postawienia przedsiębiorstwa w stan upadłości – dyrektor zostaje wtedy odwołany, a organy samorządu rozwiązane. Ponadto sąd wyznacza, obok sędziego komisarza, syndyka masy upadłości. Reprezentant upadłego działa obok syndyka w zakresie węższym niż on. Jego rola jest bierna, sprowadza się do kontroli czynności syndyka, który działa w imieniu wierzycieli. Obowiązki reprezentanta to: składanie wniosków o dopuszczenie do zawarcia układu, odbieranie pism, procesowych i przede wszystkim zarządzanie mieniem przeznaczonym na pomoc dla pracowników upadłego i ich rodzin. Zwykle mienie to stanowi fundusz świadczeń socjalnych. Ustanowienie reprezentanta przez organ założycielski powinno być zgłoszone do KRS.
KuratorZgodnie z KC osoba prawna nie może stale działać bez organów. Jeżeli zatem taka osoba nie posiada swoich organów, należy powołać kuratora, który powinien postarać się o powołanie organów, a w razie potrzeby o likwidację przedsiębiorstwa. Jeżeli nie ma organów i nie działa żaden z innych przedstawicieli ustawowych, powinno ustanowić się kuratora. Może być powołany także na podstawie przepisów o KRS.
PełnomocnicyMożna dla przedsiębiorstwa ustanowić pełnomocnika który będzie mógł samodzielnie dokonywać czynności prawnych jeżeli ustawa nie przewiduje reprezentacji łącznej (5 000zł). Ustanawia pełnomocników i odwołuje dyrektor, także on decyduje o granicach umocowania i rodzaju pełnomocnictwa.
Dysponowanie składnikami majątku przez przedsiębiorstwaPodstawą funkcjonowania PP jest majątek określony w akcie erekcyjnym. Mienie to stanowi fundusz założycielski, pozostały majątek to fundusz własny, stanowiący to co zostaje po odliczeniu wartości funduszu założycielskiego. Przedsiębiorstwo państwowe posiada odrębny majątek i nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych państwowych osób prawnych: bieżącej działalności, likwidacji,upadłości,komercjalizacji,prywatyzacji. Ograniczenia w dysponowaniu majątkiem polegają na konieczności przeprowadzania przetargów na środki trwałe, uzyskiwaniu w pewnych sytuacjach zgody rady pracowniczej, zgody organu założycielskiego albo nawet zgody ministra właściwego ds Skarbu Państwa, a także zwykłe wymogi dot. reprezentacji łącznej.