Practice Known Questions
Stay up to date with your due questions
Complete 5 questions to enable practice
Exams
Exam: Test your skills
Exam mode unavailable
Bilgi Düzensizliği ile Mücadele - Leaderboard
Bilgi Düzensizliği ile Mücadele - Details
Levels:
Questions:
30 questions
| 🇹🇷 | 🇹🇷 |
| Dezenformasyon | Bir insana, bir gruba, bir örgüte ya da bir devlete zarar vermek için kasıtlı olarak yanlış bir bilgiyi yaymak. |
| Bağımsız Troller | Kendilerini tatmin etmek, zevk almak, Twitter’da etkileşim almak için yanlış bilgiyi yayanlar |
| Profesyonel Troller | Şirketler, siyasetçiler, siyasi partiler ve diğer aktörler tarafından yanlış haber yaymaları ve forumlarda yorumlar yapmaları için kiralanan troller. Trol Çiftlikleri, profesyonel trollerin en çok bilinen örneğidir. |
| Botlar | Sosyal medyada içerik üreten yazılımlar |
| Cyborg (Siborg) | Sibernetik organizma teriminin kısaltması olan cyborglar, insanı ve botu beraber kullanan -yani botlar gibi yalnızca yazılım olmayıp, insanın yazılıma müdahale edebildiği- bir yapıdır. Cyborglar, insanların internet ortamındaki paylaşımlarını görüp otomatik olarak içerik üretiyorlar. |
| Sahte Haber Websiteleri | Sosyal medyanın regüle edilmemesinden istifade eden, siyasi bir amaç gütmeyip, reklamlardan ve clicklerden para kazanmak amacıyla yanlış bilgiden yararlanan ve yayan haber siteleri. |
| Komplo Teorisyenleri | Komplo teorisyenlerini amatör film yapımcılarından, komplo teorilerinden yararlanan Youtuber’lara ve Reddit kullanıcılarına kadar uzanan bir yelpazede ele almak mümkün. Komplo teoricileri, televizyonda seyirci kazanmak veya sosyal medyada etkileşim almak için yalan haber ve dezenformasyon yayıyorlar. |
| Partizan Medya | Partizan medya, dezenformasyonu yaymaktan yararlanan ve taraftarlarına “yanlış” bir dünya görüşünü sergileyen medya araçları olarak ifade edilebilir Toplumsal ve siyasal kutuplaşmanın sonucunda medya da ayrıştığı ve medya kuruluşları kendilerini siyasal partilere adadığı için, bu kuruluşlar destekledikleri siyasetçilerin, partilerin fayda/çıkar sağlayacak dezenformasyonunu kolaylıkla yayıyorlar. |
| Mezenformasyon | Yanlış bilginin farkında olunmadan paylaşılması ve yayılması anlamına gelir. Dezenformasyondan en önemli farkı, yayan kişinin bilginin doğru olduğuna inanması ve zarar verme kastı taşımamasıdır. |
| Malenformasyon | Doğru ve kişisel bilgilerin çıkar amaçlı veya bir kişi, örgüt ya da ülkeye zarar verme kastı ile yayılması durumu malenformasyon olarak isimlendirilir. Asıl içeriğin tarihinin, zamanının ya da bağlamının bilinçli olarak değiştirilmesiyle ortaya çıkan malenformasyonda belirleyici olan unsur; bilgiyi yayan aktörün kamu çıkarı yerine zarar vermeyi amacı taşımasıdır. |
| İnfodemi | İnsanların bir kriz karşısında güvenilir bilgi kaynakları ve rehberlik aradığı bir dönemde kısmen yanlış/kısmen doğru çok fazla bilginin bulunması nedeniyle güvenilir/doğru bilgi arayışının zorlaşması |
| Propaganda | Bilgilerin ya da fikirlerin, çıkarı olan taraflardan biri tarafından sistematik olarak kendi çıkarına olacak şekilde yayılması. |
| Sahte Haberler (Fake News) | Sahte haber, teknik olarak ana akım medyada yer alan haberleri taklit eden haberlerdir. Dolayısıyla dışarıdan bakıldığında biçimsel olarak çok farklı olduğunu söylemek güçtür. Sahte haberler; kasti olarak geliştirilmiş, sansasyonel, duygusal, ya kısmen doğru ancak yanlış yönlendirmeyi amaçlayan ya da tamamen yanlış olan haberlerdir. |
| Enformasyon Savaşı | Otoriter rejimlerin önemli konularda doğru/yanlış bilgi arasındaki farkın anlaşılmasını zorlaştırmaları |
| Komplo Teorileri | Genel bir bakışla bir olay ya da bazı durumların, perde arkasında yer alan gizli güçler tarafından, kötü niyetle, gizlice ve zarar vermek için manipüle edildiği görüşü olarak özetlenebilir. Komplo teorilerini yayanlar, anlaması zor olayları/durumları açıklama iddiasıyla “yanlış” bir kontrol hissi yaratmayı amaçlarlar. |
| Post-Truth | Dilimizde Hakikat sonrası/ Hakikat ötesi/ Hakikatin önemsizleştirilmesi olarak farklı biçimlerde de kullanılabilen post-truth; Oxford sözlüğünde gerçeklerin ortak nesnel deliller yerine bir takım duygu ve inançlarla belirlenmesini anlatan felsefi ya da politik kavram olarak tanımlanmaktadır. Hakikat sonrası dönemde kanıt ve rasyonel düşünceden çok “inanç” önemli hale gelmiş durumda. |
| Hiciv ya da parodi | Zarar verme kastı içermeyen fakat yanıltıcı olabilen içerik türüdür. |
| Yanıltıcı içerik | Bilginin bir konu ya da kişi hakkında İnternet sitesi yöneticilerinin içerikle ilişkisiz başlıklar, görseller ya da benzeri ögeler kullanarak “yanlış bağlantı kurmaları neticesinde ortaya çıkar.algı oluşturma amacı ile yanıltıcı şekilde kullanılmasıdır. İnternet sitesi yöneticilerinin içerikle ilişkisiz başlıklar, görseller ya da benzeri ögeler kullanarak “yanlış bağlantı kurmaları neticesinde ortaya çıkar. |
| Sahte kimlikli içerik | Bir kişi, kurum ya da haber kaynağını taklit eden sahte hesaplar veya sahte siteler tarafından yayılan içerik türüdür. Yanlış içeriğin iyi bilinen/tanınan kurumların ya da ünlü gazetecilerin bilgileri kullanılarak paylaşılmasıyla ortaya çıkar. |
| Uydurma içerik | Tamamı yanlış olan, zarar vermek ve aldatmak için tasarlanmış içerik türüdür. |
| Hiper-metinsellik | Belirli içeriklerin başka içeriklere yönlendirmesi sonucuyla oluşan ucu açık veriler ağı olarak tanımlanabilir. İnternette karşılaştığımız içerikler arasında farklı yönlendirmeler yapılabilmesi, internet ortamında bilgiler arasında bağ kurarken yanlış içeriklerin yayılmasına da bir alan sağlar. |
| Dikkat Ekonomisi | İçinde bulunduğumuz bilgi ekosisteminin en önemli özelliği olan dikkati yakalamak sosyal medya platformlarının da önemsediği bir konu. Günümüzde bir internet sitesi içerisinde geçirdiğimiz zaman daralırken sosyal medya şirketleri de bilgi ekosistemimizin en geçerli akçesi dikkatimizi hedeflerler. Sosyal medyada bilgi üreten veya tüketen kullanıcıların platform içerisinde geçirecekleri vakitleri artırmak için çeşitli stratejilerle dikkatimizi vermemizi sağlayarak bu dikkati paraya çevirirler. |
| Dark Social | Sosyal medyanın ölçümlenemeyen yüzü olarak tanımlanan dark social takip edilemeyen içeriklerin olduğu karşıdan karşıya şifrelenerek bilgilerin paylaşıldığı sosyal medya platformları olarak karşımıza çıkar. Örneğin, Whatsapp, Telegram gibi mesajlaşma uygulamalarında dönen içerik ve bilginin boyutu hakkında fikir sahibi değiliz. |
| Doğruluk Kontrolü | Medyaya yansıyan iddiaların, açıklamaların, yapılan haberlerin sahte, uydurulmuş, yanıltıcı veya yanlış bilgiler içerip içermediğini açık kaynaklar, uzmanlarla görüşmeler, resmi/tarihi belgeler, raporlar vb. kaynaklar aracılığıyla kontrol etmektir. Bu kontrolün ardından doğru bilgiler, kamuoyuyla paylaşılır. |
| Doğrulama | Bilginin manipüle edilmiş, uydurulmuş, sahte kimlikli, sahte ilişkilendirilmiş içerikte olup olmamasının yanında, taraflı ve önyargı temelli olup olmadığını da sorgulamadır. |
| Çürütme | Doğruluk kontrolünde olduğu gibi bilgilerin doğruluğu araştırılır. Daha sonrasında ise bu bilgileri kimlerin, hangi amaçlar doğrultusunda yaymak istediği araştırılır. Dolayısıyla, yanlış bilginin üretiminde ele aldığımız üç belirleyici, “aktör”, “mesaj” ve “yorumcunun” tahlilini yapabilmek oldukça önemlidir. |
| Hibrit Tehdit | Askeri ve askeri olmayan karma saldırılar, gizli ya da açık operasyonlar anlamına geldiğini ifade etmiş, hibrit tehditleri ise, "propaganda ve dezenformasyondan, düzensiz güçlerin kullanılmasına, tweet'lerden tanklara kadar her şey |
| Dış tehdit | Bilgileri ele geçirmek, çıkar sağlamak veya zarar verme amaçlı, dış ortamdan yapılan saldırılardır. |
| Asimetrik Tehdit | Evrensel bir tanıma sahip olmamakla birlikte, uluslararası ilişkilerde düşman olan tarafın normal/bilinen davranış ve eylemlerine karşı benzer bir karşılık vermenin mümkün olmayacağı farklı metotlarla, düşman tarafın gücünü sarsmak, aldatmak, manipüle etmek amacıyla kullanılan tehdit türüdür. |
| Keskin Güç (Sharp Power) | Genel bir ifadeyle Uluslararası İlişkiler literatüründeki bir yaklaşımı ifade eder. Baskıcı ve otoriter rejimlerin yurtdışında görüş ve düşünceleri güçlendirmesine yardımcı olan, genellikle sansürü veya bağımsız kurumların bütünlüğünü ortadan kaldırmak için manipülasyon kullanımını içeren bir terim. |